ΛΥΚΕΙΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Διεθνές Θερινό Σχολείο Αρχαίου Δράματος
Θεματική 2019: Επανεφευρίσκοντας το αρχαίο δράμα στη σύγχρονη σκηνή
2-16 Ιουλίου 2019
Από το νεοκλασικό δράμα, την όπερα της ιταλικής Αναγέννησης και τις άφθονες μυθολογικές αφηγήσεις που συναντάμε στην ευρωπαϊκή ζωγραφική και τη γλυπτική μέχρι τη σύγχρονη μεταδραματουργία και τη σκηνική αποδόμηση της αρχαίας δραματουργίας, η επανεφεύρεση του αρχαίου δράματος, τόσο ως λογοτεχνικού είδους όσο και ως παραστατικής τέχνης, έχει λάβει πολλές διαφορετικές μορφές.
Παρόλο που οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες και κωμωδίες που πρωτοπαρουσιάστηκαν τον 5ο αιώνα π.Χ. συνέχιζαν να παρουσιάζονται κατά την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο, σταδιακά αντικαταστάθηκαν από άλλα λαϊκά θεάματα. Στην Αναγέννηση σημειώθηκε σκηνική αναβίωση του είδους, όπως και στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Ωστόσο, παρέμενε άγνωστος ο τρόπος σκηνικής αναπαράστασής τους στην αρχαιότητα.Το αρχαίο ελληνικό δράμα, που αντανακλούσε τον τρόπο σκέψης και τον τρόπο διαβίωσης των αρχαίων Ελλήνων, σπάνια παρουσιαζόταν στη σκηνή μέχρι τα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το αρχαίο δράμα χρησίμευε περισσότερο ως πεδίο ακαδημαϊκής έρευνας και όχι ως έργο προς σκηνική παρουσίαση. Οι ερευνητές εστίαζαν σε εκείνα τα κείμενα που απηχούσαν το φιλοσοφικό, ιδεολογικό και πολιτικό υπόβαθρο της εποχής τους.
Ως σύγχρονο παραστατικό είδος προς σκηνική παρουσίαση, το αρχαίο δράμα δεν αναβίωσε πραγματικά παρά τα τελευταία 60 χρόνια. Στόχος ήταν να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους το αρχαίο δράμα θα μπορούσε να έχει και σήμερα απήχηση στο κοινό, χωρίς να θυσιάζονται το ύφος, τα ηθικά μηνύματα και το πολιτικό περιεχόμενο των έργων, αναδεικνύοντας μάλιστα κρίσιμα ερωτήματα όπως: Ποια είναι η σχέση του εαυτού μας με τον κόσμο; Ποιος είμαι σήμερα; Το ερώτημα παραμένει πάντα το ίδιο; Τι να κάνω;
Σε αυτό το πλαίσιο, το Λύκειο Επιδαύρου παρέχει τα θεμέλια για την εκπαίδευση των ηθοποιών που ζητούν να μάθουν και να εξασκηθούν βιωματικά στις τεχνικές και τις γνώσεις που αντανακλούν την αλληλεπίδραση του αρχαίου δράματος ως ζωντανής μορφής τέχνης με ποικίλες άλλες μορφές τέχνης (εικαστικά, κινηματογράφος, λογοτεχνία) διαμέσου των αιώνων, εστιάζοντας στο πώς αυτές οι μορφές τέχνες έχουν συμβάλει στην επανεφεύρεση και στην εκ νέου σημασία και επικαιρικότητα του αρχαίου δράματος στις μέρες μας.
Τζωρτζίνα Κακουδάκη, θεατρολόγος, σκηνοθέτης, υπεύθυνη του Λυκείου Επιδαύρου
ΛΥΚΕΙΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ 2019
Κύρια πρακτικά εργαστήρια
Διαλέξεις/ Masterclasses/ Θεωρητικά εργαστήρια
ΛΥΚΕΙΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ – ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2019
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ
(Καθημερινά κατά τη διάρκεια του προγράμματος – μόνο για τους σπουδαστές του Λυκείου Επιδαύρου)
- Ανέφικτη Aντιγόνη – Παράφρων Αγαύη: Οι χαρακτήρες του αρχαίου δράματος στο σύγχρονο σωματικό θέατρο/ Με την Kamila Klamut, ηθοποιό, σκηνοθέτρια
Ο άγγελος: Από το αρχαίο δράμα στο σύγχρονο θέατρο / Με τον Andrea De Rosa, σκηνοθέτη
- Μουσικό σώμα/ Με τον Jean-Jacques Lemêtre, μουσικό, συνθέτη και συνεργάτη του Θεάτρου του Ήλιου της Ariane Mnouchkin
- Ο άγγελος της τραγωδίας / Με την Christiane Pohle, σκηνοθέτρια και διευθύντρια προγράμματος της Ακαδημίας Παραστατικών Τεχνών Βάδης-Βυρτεμβέργης
- Συναίσθημα και κάθαρση: Μεταμορφώνοντας το σώμα του σύγχρονου ερμηνευτή /Με τους Sine Quan Non ART (Κριστόφ Μπερανζέ & Τζόναθαν Πράνλας-Ντεκούρ), χορευτές, χορογράφους
- Η βιο-μηχανική και η συναισθηματική χειρονομία και κίνηση στο αρχαίο δράμα – το παράδειγμα της Μήδειας/ Mε τους Maria Shmaevich, ηθοποιό, σκηνοθέτρια και Δαυίδ Μαλτέζε, ηθοποιό
- Η μουσική απόδοση του πολιτικού κειμένου: Η περίπτωση του Αριστοφάνη/ Mε τους Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, σκηνοθέτη, Αναστάσιο Σαρακατσάνο, συνθέτη και καθηγητή μουσικής και Σεσίλ Μικρούτσικου, χορεύτρια, χορογράφος
- H αρχαία τραγωδία μέσα από τα μάτια της ιαπωνικής παραδοσιακής ορχηστικής τέχνης/Με τον Ichinosuke Umekawa, δάσκαλο παραδοσιακού ιαπωνικού χορού
- O Χορός – Η μέθοδος SCHIERΑ και το τραγούδι στην υποκριτική / Mε τον Gabriele Vacis, σκηνοθέτη, συγγραφέα
ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (Καθημερινά κατά τη διάρκεια του προγράμματος – μόνο για τους σπουδαστές του Λυκείου Επιδαύρου)
Κομμός με τους Sine Quan Non ART (Κριστόφ Μπερανζέ & Τζόναθαν Πράνλας-Ντεκούρ), χορευτές, χορογράφους
MASTERCLASSES/ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ/ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ*
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 5 ΙΟΥΛΙΟΥ, 17:30 – 18:30
ΚΛΕΙΣΤΟ ΓΗΠΕΔΟ ΜΠΑΣΚΕΤ
Στάθης Λιβαθινός, σκηνοθέτης
Συζήτηση με τους σπουδαστές του Λυκείου Επιδαύρου για την παράσταση Ικέτιδες
ΣΑΒΒΑΤΟ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ, 17:30 – 20:30
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΛΥΓΟΥΡΙΟΥ
Piotr Gruszczynski, δραματουργός
Krzysztof Warlikowski, σκηνοθέτης
Συζήτηση για το καλλιτεχνικό έργο τους στο αρχαίο δράμα
ΔΕΥΤΕΡΑ 8 ΙΟΥΛΙΟΥ, 17:00 – 20:30
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΛΥΓΟΥΡΙΟΥ
Τζωρτζίνα Κακουδάκη, θεατρολόγος, σκηνοθέτρια, Υπεύθυνη Λυκείου Επιδαύρου
Χορικό: Όλοι ως ένας, ένας για όλους
Ευφημία Καρακάντζα, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Κλασικής Φιλολογία του Πανεπιστημίου Πατρών
Επανεξετάζοντας τα όρια της τραγικής αφήγησης στην μοντέρνα και μετα-μοντέρνα εποχή. Οι περιπέτειες της Αντιγόνης
ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΙΟΥΛΙΟΥ, 10:00 – 12:00**
Μαρία Μικεδάκη, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Θεατροθεραπεία στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου
** Μόνο για τους σπουδαστές Λυκείου Επιδαύρου
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12 ΙΟΥΛΙΟΥ, 19:00 – 21:00
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Άννα Τσίχλη-Μπουασσοννά, μέλος του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Γυναίκα και βία: από τους αρχαίους μύθους στις παραστάσεις σωματικού θεάτρου
ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΙΟΥΛΙΟΥ, 18:00 – 20:00
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Γιώργος Σαμπατακάκης, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών
Τα φαντάσματα της Επιδαύρου: Εθνισμοί, εθνοσυμβολισμοί και εθνικές φοβίες
ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΙΟΥΛΙΟΥ, 15:00 – 16:00**
ΚΛΕΙΣΤΟ ΓΗΠΕΔΟ ΜΠΑΣΚΕΤ
Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, σκηνοθέτης
Συζήτηση με τους σπουδαστές του Λυκείου Επιδαύρου για την παράσταση Οιδίπους Τύραννος
21:30 – 23:00
Τρία χρόνια Λύκειο Επιδαύρου: Μια επισκόπηση (εκδήλωση για τον τριετή κύκλο του προγράμματος με ομιλητές τα μέλη της ομάδας του Λυκείου Επιδαύρου και καλεσμένους)
*Τα masterclasses, τα θεωρητικά εργαστήρια και οι διαλέξεις είναι ανοιχτά στο κοινό και πραγματοποιούνται στην αγγλική γλώσσα στο Πολιτιστικό Κέντρο Λυγουριού εκτός αν αναφέρεται διαφορετική τοποθεσία πραγματοποίησης στο πρόγραμμα.
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Ichinosuke Umekawa
Οιδίπους Τύραννος – Μια ιαπωνική ματιά
ΤΡΙΤΗ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ – ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΥΓΟΥΡΙΟΥ/ ΚΛΕΙΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ ΜΠΑΣΚΕΤ – 22:00
Μέσα από ελάχιστες κινήσεις του σώματος, ο ερμηνευτής του παραδοσιακού ιαπωνικού χορού με 400 χρόνια ιστορίας, Nihon Buyo, μπορεί να συγκινήσει βαθιά το κοινό, ερμηνεύοντας γυναικείους χαρακτήρες, ζώα ή και άλλους ρόλους και εκφράζοντας την εποχικότητα, το πέρασμα του χρόνου και βαθύτερα συναισθήματα. Όσες λιγότερες οι πληροφορίες που έχεις και οι κινήσεις που κάνεις, τόσο περισσότερο χώρο αφήνεις στη φαντασία, ανοίγοντας πλήθος δυνατοτήτων έκφρασης. Ο αρχετυπικός μύθος του Οιδίποδα, η εσωτερική ομορφιά του Nihon Buyo και η ιαπωνική ταυτότητα θα αποτελέσουν ένα μοναδικό σκηνικό συνδυασμό – υπόδειγμα φόρμας και περιεχομένου.
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΙΣΟΔΟΣ
Enrico Bonavera & Francesco Origo
Ο Αρλεκίνος στα κύματα/ Μπλε***
ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΙΟΥΛΙΟΥ – ΛΙΜΑΝΙ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ – 22:30
Ένας θεατρικός θίασος ιστιοπλόων – ραψωδών ακολουθούν αρχαίες εμπορικές θαλάσσιες διαδρομές αντικαθιστώντας το μετάξι και τα μπαχάρια των μεσογειακών εμπόρων με φανταστικές ιστορίες, μύθους και θρύλους. Το ιστιοπλοϊκό δένει στο λιμάνι, καιξεφωρτώνει τα αγαθά του, που συνέλεξε ή ονειρεύτηκε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού: ιστορίες παλιές που γίνονται τωρινές και σύγχρονες ιστορίες με ιδιαίτερο χαρακτήρα. Το πλοίο μετατρέπεται σε ένα μυθικό τόπο και πάγκο ανταλλαγής ταυτόχρονα: ταξιδεύει παλεύοντας με τα κύματα, γλιστρώντας μέσα από το πυκνό ιστό του χρόνου. Tο κοινό γίνεται μέρος της παράστασης, που ξετυλίγεται στο σκάφος και στην αποβάθρα, όπου η σούπα των αρχαίων ναυτών μαγειρεύεται και δύο υπηρέτες του Διονύσου σερβίρουν μεθυστικά κύπελλα κρασιού.
Ο Vakhtangov έλεγε «βγάλε το θέατρο από το θέατρο», καλώντας μας να αφηγηθούμε ιστορίες με προσιτό και αναγνωρίσιμο τρόπο. Ο Αρλεκίνος στα κύματα και το Μπλε είναι παραστάσεις φτιαγμένα από υλικά του παραδοσιακού ιταλικού και μεσογειακού θεάτρου που ανήκαν σε όλους, με την ικανότητα να μετατρέψουν ακόμα και ένα ορατό ψέμα σε μαγεία.
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΙΣΟΔΟΣ
***Με την υποστήριξη του Δήμου Επιδαύρου, του Υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας και του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών
Το Λύκειο Επιδαύρου στο προσκήνιο
Από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του το 2017, το Λύκειο Επιδαύρου – Διεθνές θερινό σχολείο αρχαίου δράματος έχει συγκεντρώσει πάνω από 600 νέους καλλιτέχνες και διακεκριμένους δασκάλους και ακαδημαϊκούς από όλο τον κόσμο στην Επίδαυρο, στην τοποθεσία όπου βρίσκεται το καλύτερα διατηρημένο θέατρο του αρχαίου κόσμου.
Ήταν σε τούτο εδώ το θέατρο όπου το Φεστιβάλ Επιδαύρου εγκαινιάστηκε το 1954, σηματοδοτώντας μια πιο συστηματική προσέγγιση στη σκηνική παρουσίαση του αρχαίου δράματος κατά τον 20ό αιώνα, εμπνέοντας επαγγελματίες του θεάτρου και παρακινώντας τους να επισκεφθούν και να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε αυτόν τον χώρο μοναδικής ενέργειας και φυσικής ομορφιάς.
Η συνεχιζόμενη ανάγκη διασύνδεσης της καλλιτεχνικής παραγωγής της Επίδαυρου με την εκπαίδευση και την έρευνα στο πεδίο των παραστατικών τέχνων «γέννησε» το Λύκειο Επίδαυρου, που αποτελεί ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, δημιουργώντας ένα «τρίγωνο» ανάμεσα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, το Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου –όπου παρουσιάζονται πιο πειραματικές παραστάσεις αρχαίου δράματος– και το εκαπιδευτικό πρόγραμμα του Λυκείου Επιδαύρου.
Η πρώτη τριετία του Λυκείου Επιδαύρου είχε συμπληρωματικούς θεματικούς άξονες. Το 2017, με τη θεματική «Η άφιξη του ξένου», εξερευνήσαμε την τελετουργική και θρησκευτική προέλευση του αρχαίου δράματος. Το 2018, με τη θεματική «Πολιτεία και πολίτης», εξετάσαμε την εμφάνιση και εξέλιξη του αρχαίου δράματος στο πλαίσιο της δημοκρατίας. Το 2019, ο τριετής κύκλος μας ολοκληρώθηκε με τη θεματική «Επανεφευρίσκοντας το αρχαίο δράμα στη σύγχρονη σκηνή», εξετάζοντας το πώς η συγκεκριμένη μορφή τέχνης εξελίχθηκε στο πέρασμα των αιώνων και την αλληλεπίδρασή του με άλλες μορφές τέχνης και το πώς η εν λόγω αλληλεπίδραση συνέβαλε στην επαναεπινόηση του είδους στη σημερινή θεατρική σκηνή.
Αυτά τα τρία χρόνια, το Λύκειο Επιδαύρου εξέτασε τη σχέση μεταξύ του σύγχρονου θεατρικού τοπίου και του αρχαίου δράματος: την προέλευση του αρχαίου δράματος, το νόημά του και το πώς οι παραδοσιακές και σύγχρονες υποκριτικές και κινησιολογικές τεχνικές μπορούν να μας βοηθήσουν να προσεγγίσουμε και να κατανοήσουμε τις πολλαπλές αναγνώσεις του.
Ο βασικός στόχος του Λυκείου είναι να πυροδοτήσει έναν διάλογο για το πώς μπορεί να παρασταθεί το αρχαίο δράμα στη σκηνή, επανεξετάζοντας ένα ευρύ φάσμα ερμηνευτικών τεχνικών και θέτοντας επί τάπητος αισθητικές προσεγγίσεις στο είδος που εμφανίστηκαν κατά τον 20ό αιώνα. Ένας διάλογος που παρέχει εφόδια στους καλλιτέχνες, οι οποίοι συνήθως περιορίζονται σε προειλημμένες θέσεις σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν και τι όχι, χαρίζοντάς τους δημιουργική ελευθερία και μια πιο αισιόδοξη και λιγότερη δογματική προσέγγιση στο αρχαίο δράμα. Το πρόγραμμα είναι μια πολυπολιτισμική πλατφόρμα ιδεών, ένα δημοκρατικό όχημα καλλιτεχνικής αφήγησης που αποτελεί πηγή έμπνευσης και επεκτείνει τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζουμε το αρχαίο δράμα, αντιστεκόμαστε στις κυρίαρχες τάσεις και αποκτούμε πολύτιμη γνώση και τεχνογνωσία.
Η εμπειρία του Λυκείου Επιδαύρου επιτρέπει στους σπουδαστές μας να κατανοήσουν το αρχαίο δράμα τόσο ως καλλιτέχνες όσο και ως ακροατήριο, δίνοντάς τους την ευκαιρία να δουλέψουν με αρχετυπικές μορφές παραστάσεων, από την ινδική πολεμική τέχνη καλαριπαγιάτου και τον παραδοσιακό ταϊλανδέζικο χορό Khon μέχρι την κινεζική πρακτική Τάι Τσι και το παραδοσιακό θέατρου Καμπούκι της Ιαπωνίας. Η λεκάνη της Μεσογείου, κοιτίδα αρχαίων πολιτισμών, αποτελεί χρήσιμη πηγή γνώσης, όπου παραδοσιακοί ελληνικοί χοροί ή υποκριτικές μέθοδοι όπως η Κομέντια ντελ’ άρτε, η οποία εμπεριέχει στοιχεία της ελληνορωμαϊκής τέχνης και πολιτισμού, μας βοηθούν να κατανοήσουμε το πώς ίχνη του παρελθόντος επιβιώνουν στο παρόν. Ένα εύρος υποκριτικών προσεγγίσεων, μεταξύ αυτών, η Μέθοδος, η βιομηχανική, μεταδραματικές παραστάσεις, μέθοδοι όπως αυτές του Σουζούκι και του Γκροτόφκσι ή το «θέατρο κοινότητας» του Σαντζόι Γκανγκούλι, δίνουν στους σπουδαστές την ευκαιρία να εξερευνήσουν τις εν λόγω τεχνικές στον ανοιχτό χώρο της Επιδαύρου, αξιοποιώντας τες ως σύγχρονοι ερμηνευτές για δικό τους όφελος. Επιπλέον, το πρόγραμμα περιλαμβάνει διαλέξεις, μάστερκλας και θεωρητικά εργαστήρια που υποστηρίζουν τα πρακτικά εργαστήρια και εμπλουτίζουν την αντίληψη των σπουδαστών και το πώς προσλαμβάνουν το περιεχόμενο και τους στόχους του προγράμματος.
Οι νέοι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα βίωσαν μια καταπληκτική συλλογική εμπειρία και μάλιστα μέσα στη φύση, εκεί που το ιδιωτικό γίνεται δημόσιο, οι ψίθυροι μετατρέπονται σε κραυγές, το μικρό είναι επίσης και μεγάλο εκεί όπου ο έναστρος ουρανός μεταμορφώνεται στη στέγη και τα φώτα του θεάτρου. Μέσα σε μόλις δεκαπέντε ημέρες, είδαμε τους σπουδαστές να εξελίσσονται, να ανακαλύπτουν εκ νέου τα όρια τους, να δυναμώνουν δημιουργικά, να αποκτούν γνώσεις που θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν ως μελλοντικοί επαγγελματίες, να στέκονται ξυπόλητοι δίπλα στα αρχαία ερείπια, να ιδρώνουν στον καλοκαιρινό ήλιο, να χορεύουν σηκώνοντας σύννεφα από χώμα.
Το Λύκειο Επιδαύρου έχει θέσει τα θεμέλια για έναν αναγκαίο καλλιτεχνικό διάλογο πάνω στο αρχαίο δράμα, αυτόν τον μοναδικό θησαυρό της ανθρώπινης σκέψης, φέρνοντάς το στο προσκήνιο.
Τζωρτζίνα Κακουδάκη, υπεύθυνη Λυκείου Επιδαύρου